Koloniën van Weldadigheid (2021)
Informatie over de oprichter van de Koloniën van Weldadig: Generaal Johannes van den Bosch: RTV-Drenthe
19-05-2024:
Willemsoord (III)
Vandaag is het 1e Pinksterdag. Het is mooi weer en wij besluiten om iets dichterbij huis toch weer een stukje van UNESCO te gaan doen. We vinden op internet een wandelroute bij Willemsoord. Een onderdeel van de Koloniën van Weldadigheid, maar wel een onderdeel dat niet erkend is door UNESCO. Dit vinden we interessant, want hoe zit dat dan? Wij besluiten om die route te wandelen en kijken of we hier antwoord op kunnen vinden.
Na nog geen 15 minuten rijden komen we aan bij ons startpunt. Bij binnenkomst van Willemsoord (kolonie III) komen we een kunstwerk tegen dat een koloniegezin moet voorstellen.
De auto parkeren we bij het het voormalige huis van de onderdirecteur van het fabriekswezen dat nu Eethuys De Steen is. Hier hebben we binnen de folder van onze wandelroute gepakt en zijn van start gegaan.
Op het eerste gedeelte van de wandelroute staan veel bezienswaardigheden bij elkaar. Vanwege de privacy van de bewoners kon je dit allen op gepaste afstand bekijken. Zo zagen we een koloniehuisje, een kerkje, een herberg, woning van de adjudant-directeur en een verenigingsgebouw.
Bij het vervolgen van de wandeling komen we een bord tegen dat aangaf dat er een station is geweest. Verder was daar niets meer van te zien.
Iets verderop zagen we een muurschildering met een informatiebord, waarop uitgelegd staat wat de figuren op de muurschildering betekent.
Hierna hoorden we een winkeltje tegen te komen dat kolonie III toen zou hebben gehad, maar daar was niets zichtbaars over vinden.
We kwamen aan bij het stukje wat De Pol werd genoemd. Hier werden 55 Joodse gezinnen geplaatst in kolonie III. Ze hadden een eigen synagoge, schooltje en badhuis. Dit werd in 1937 afgebroken, nadat velen verdwenen uit de kolonie. Alleen de oud begraafplaats met daarop 1 graf is hiervan nog zichtbaar. In de volksmond heet dit het Joodse hoekje.
Hierna volgde een lang stuk van de route, waarbij genoeg natuur te zien was, maar weinig geschiedenis over kolonie III.
Na een weg in te zijn slagen geweest waar je uiteindelijk nog een landbouwschool tegen had moeten komen, die wij niet konden vinden vanwege de hoge hekken en bossages, kwamen we uit bij Hoeve Amsterdam met daarnaast een koloniehuisje aan rechte wegen.
Hierna werd het terrein wat ruiger, omdat ze aan het verbouwen waren. Uiteindelijk kwamen we een afgesloten hek tegen wat onze uitgang bleek te zijn. Met moeite konden we ons langs het hek wurmen en kwamen we uit bij Hoeve Utrecht. Net als Hoeve Amsterdam was dit in die tijd stageplaatsen voor leerlingen van de landbouwschool.
Na 8 km zagen wij Willemsoord weer en liepen we terug naar Eethuys De Steen waar wij de beroemde gouden bal hebben gegeten. Oprecht de lekkerste gehaktbal van Nederland.
Om op de vraag terug te komen waarom Willemsoord niet op de lijst van UNESCO staat, is het antwoord toch wel duidelijk. Er is teveel verbouwd in kolonie III, dat het niet meer goed zichtbaar is. Toch profiteert het dorpje er wel van en kun je hier zelfs een VR-bril opkrijgen waarbij het leven nog voelbaar is of dat je met een oud dafje de koloniën kunt bekijken.
Wij hebben heerlijk gewandeld in kolonie III en met een volle buik zijn wij weer teruggegaan naar huis. De volgende keer starten we bij het museum in Frederiksoord en gaan we in kolonie I en II wandelen.
08-06-2024:
Frederiksoord (I) en Wilhelminaoord (II)
We kiezen ervoor om vandaag alleen het museum in Frederiksoord te bezoeken i.v.m. het regenachtige weer.
Een paar dagen geleden hebben we op de site onze tijden gereserveerd. Dit is ook sterk aan te raden als je gegarandeerd naar binnen wilt.
Om 12.45 uur moesten we aanwezig zijn. Na het betalen van de tickets werd ons vriendelijk gevraagd om bij de klok te staan als er nog 2 minuten op de teller stond, dan kwam iemand vertellen hoe het museum in z’n werk ging. Ondertussen kon je kaarten bekijken van de koloniën, kijken of er familie heeft gewoond in de kolonie en hoe de oude schoolbanken eruit zagen.
We kregen bij de uitleg te horen dat de deur straks open zou gaan en je in Amsterdam waant. Je ziet het rijke Amsterdam, maar ook het arme deel van Amsterdam. Hier kreeg je een tijdspad te zien vanaf de Gouden Eeuw naar de Franse Tijd, waarin weinig meer over was, naar de onafhankelijkheid en hoe het plan er kwam om de kolonie op te zetten.
Na twintig minuten werd er een volgende deur geopend. Hier mocht je plaatsnemen op een van de banken waar je meegenomen werd in een documentaire over families die zich werden uitgekozen om mee te doen met dit project. Ze lieten zien hoe dat werd gedaan, vertrek vanuit Amsterdam en de opbouw in de kolonie. Ook lieten ze zien dat het zwaar werken was en dat ze tegen onvoorziene dingen aanliepen.
De broer van Johannes van den Bosch, die het hier voor het zeggen had, moest regelmatig hulp inschakelen van Johannes van den Bosch die dit plan ontwikkeld had en van afstand hulp bood. Verder waren ze ver vooruit als het ging om onderwijs geven aan kinderen en ziekteplan opzetten.
Twintig minuten later werd de volgende ruimte geopend en hier kon je alles beleven op het gebied van de koloniën. Zo kon je ervaren dat je in een hoog tempo een lapje moest weven, hoe je moet karnen binnen een bepaalde tijd en hoe je je moest gedragen om een vrijboer te kunnen worden. Ook was er volop informatie te lezen. Je kon zelfs chatten met verschillende mensen uit de kolonie. Erg interessant! Hier kon je zolang je wilt je tijd doormaken. Wij waren na een dik half uur uitgekeken.
De laatste deur die je daarna nam was de deur naar de uitgang. Hier was nog een winkeltje en een restaurant.
Wat mij opviel was dat er nergens een vlag te zien was van UNESCO. Het enige dat je kon zien dat dit bij UNESCO hoort, was de zin onderaan een brochure. Bij navraag wisten ze ook niets van een vlag af. Hier zouden ze eens naar informeren.
15-06-2024:
Een mooie dag om te wandelen. We vertrekken rond 9.00 uur naar Frederiksoord waar wij in het museum De Proefkolonie tickets (€2,50 p.p) regelen om het schooltje en een koloniehuisje te kunnen bezichtigen.
We besluiten eerst naar het koloniehuisje te gaan, omdat deze net buiten de wandelroute valt. Na 5 minuten lopen komen we daaraan. Na de code ingetoetst te hebben, kunnen we naar binnen. Het is daar erg stoffig, maar je kon alles rustig bekijken. Je had een woonruimte met twee beddensteden, een fornuis, tafel met stoelen en een spinnenwiel. Via een doorloopje kwam je in het achterhuis waar de dieren gestald stonden, de was werd gedaan en een weefgetouw stond. Achter het huisje had je de wc en een put. Dit was wel grappig om te zien.
Vanaf hier zijn wij de monumentenroute gaan lopen. Via een app hebben wij de route gelopen. Dit bleek achteraf de omgekeerde route te zijn geweest.😊 Deze kan je in verschillende kilometers lopen. Wij kozen voor de 9 km route.
Van Frederiksoord liepen we langs lange rechte wegen van de kolonie, waarbij goed te zien was hoe de kolonie opgebouwd was. Je zag de huizen op een rij met daartussen de weilanden waar gewerkt moest worden. Bij de huizen staan de dieren nu achter de woningen i.p.v. in de woning. Ook zag je op sommige stukken nog wel de koloniehuizen, maar dan met een uitbouw. Interessant om te zien. Goed bewaard gebleven allemaal.
Op de helft van de route kwam je uit in Wilhelminaoord. Hier was alles nog goed te zien. Zo zagen we een schooltje, koloniehuizen, koloniekerkje, de eerste rooms katholieke kerk, zorginstellingen en een begraafplaats waar tevens de moeder van de 2e vrouw van Johannes van den Bosch ligt begraven. Wilhelminaoord heeft bij ons veel indruk gemaakt. Hier hebben we ook even pauze gehouden. Even genieten.
Via een bospad en wegen zijn we weer richting Frederiksoord gewandeld waar we uitkwamen bij het huis waar Johannes van den Bosch met zijn gezin heeft gewoond.
Na dit huis kwamen we uit op de hoofdweg van Frederiksoord waar een hotel, de tuinbouwschool, enkele koloniehuizen en een dokterswoning staan.
Aan deze weg staat ook een standbeeld van Johannes van den Bosch. Hier afslaande kom je bij het schooltje uit. Via een code kon je hier naar binnen. Je kreeg hier een filmpje te zien over de schooltijd van 1818 tot aan zelfs 2005 heeft de (tuin)school bestaan. Je zag in die filmruimte gereedschap hangen. Voorin zag je hoe een klaslokaal eruit heeft gezien met schoolbanken met inktpotjes en een aap-noot-Mies-bord. Erg gaaf om te zien.
Hierna liepen we door naar het museum waar ons eindpunt was. Prachtige route door de koloniën I en II met veel bewaarde onderdelen van de kolonie. Leuk om te zien hoe ze daar in deze tijd nu nog steeds een eigen draai aangeven.
07-07-2024:
Veenhuizen (VI)
Het is droog en we hebben weer zin om een stukje te wandelen. Wij beslissen om naar Veenhuizen te gaan om de ReTour route te lopen via de izi.travel app. Deze route is 8,5 km.
Aangekomen in Veenhuizen zijn we richting het Gevangenismuseum gelopen. We besluiten om deze nu niet gaan bekijken. Dit doen we later wel als onze dochter ook mee is.
De route is mooi afwisselend. Je loopt door de drie gestichten. In het 2e gesticht en nu nog het grootst bewaarde gesticht van Veenhuizen, heb je grote huizen met daarop namen. Deze namen geven aan wie er in die tijd gewoond heeft. Verder zit in gesticht twee ook het Gevangenismuseum, nog een werkende gevangenis, jeugdgevangenis en de Rode Pannen geen werkende gevangenis meer). Deze laatste is ook te bezichtiging. Hier gaan wij heen als wij het museum gaan bezoeken.
In het 3e gesticht is niet veel meer te zien. Alleen nog de contouren d.m.v. bloemen en een bord met daarop informatie.
De koloniën was zijn tijd ook al voor. Het had zelfs een elektriciteitscentrale. De turven werden aangedreven door de trekschuiten.
Het 4e gesticht is de plek waar de begraafplaats van de koloniën is.
Aan het eind van de route liep je door het Gevangenismuseum waar je ook een hapje kon eten en wat drinken. Het menu was helemaal in stijl gemaakt. Het eten was heerlijk!
Van het 1e gesticht is niets meer over, maar daar zaten de gevangenen. Het moest er net zo uit hebben gezien als nu het 2e gesticht uit. Alleen deze foto geeft nog wat inzicht.
Na het eten zijn we naar de auto gelopen en zijn we teruggegaan naar huis.
Het laatste deel om de koloniën te bekijken zal het Gevangenismuseum nog zijn en wie weet is er nog de rondleiding in De Rode Pannen.
25-08-2024:
Om 11.00 uur kwamen we aan bij het gevangenismuseum. De tickets hadden we online al geregeld. Bij binnenkomst kon je kiezen uit verschillende routes. Zo kunnen de jongste kinderen tot ongeveer 8 jaar een puzzelspeurtocht doen. Kinderen ouder dan 9 jaar kunnen een boekje pakken met daarin opdrachten. Deze hebben wij gekozen. Verder is er nog een audiotour die je zou kunnen volgen of gewoon erdoorheen lopen. Genoeg informatie daar.
Voordat we konden starten moesten we eerst door een sluis. Hier kreeg je informatie over Veenhuizen. Hierna kwam je uit bij allerlei stellingen over criminaliteit. Dit zette je even aan het denken.
Vanaf hier begon de route “De vloek van Veenhuizen” uit het boekje. Dit was een leuke en leerzame manier om het museum te gaan bekijken.
Het museum binnen bestaat uit meerdere delen: Het leven in de gevangenis, de martelwerktuigen, het leven in Veenhuizen, rechtspraak en justitie.
Buiten heb je een groot terrein waar een justitiebus staat, die laat zien hoe gevangenen werden vervoerd van plek a naar b en weer terug.
Aan de andere kant van de bus heb je een cellencomplex met daarin verschillende celdeuren en cellen uit verschillende tijden. De oudste deur stamt uit de middeleeuwen.
Op het plein ervoor staat een luchtplaats met daarin de verschillende omheiningen uit de verschillende tijden. De oudste is een hek met prikkeldraad uit jaren ‘50.
Nadat we wat gedronken hadden, stond er een boevenrit op het programma. We moesten voor de ingang van het museum verzamelen en hier konden we plaatsnemen in de boevenbus, waar eerder de boeven naar hun werkplek werd vervoerd en weer terug. Tijdens de rit kregen we allerlei informatie. Het enige nieuwe voor ons was de informatie over de kerk. De gevangenen zeiden opeens allemaal dat ze katholiek waren, omdat ze dan een vrije dag hadden. De kerk moest groter worden, zodat het paste. Deze kerk kan je alleen onder begeleiding nog bezichtigen. In de kerk is een grote muurschildering gemaakt. De foto hiervan werd in de bus doorgegeven om te kunnen bekijken. Leuk ritje, maar geen toegevoegde waarde nadat we onze wandeling al hadden gelopen.
Hierna zijn we onder begeleiding van een gids naar de gevangenis “De Rode Pannen” gelopen. Hier moesten we door een sluis om op het terrein te kunnen komen. Binnen zagen we de gangen met de cellen, de isoleerafdeling en de luchtplaats. De gevangenen mochten 1 uur per dag naar buiten en dit werd individueel gedaan. Een hele organisatie. Tegenwoordig wordt dit gebouw gebruikt voor allerlei activiteiten zoals een escaperoom.
We zijn via de voorkant van het museum nog even naar de voorkant van de binnenplaats gelopen. Hier staat nog een wachthokje. Altijd leuk om hier even gek te doen. Iets verderop staan borden met daarop namen, vingerafdrukken en hun paspoort waarop aangegeven staat wat ze gedaan hebben. Interessant!
Om 16.30 uur liepen we het museum uit en sluiten we de Koloniën van Weldadigheid af. Een hele onderneming, maar zeer leerzaam!